ZESPÓŁ SZKÓŁ

ZESPÓŁ SZKÓŁ im. gen. Władysława Sikorskiego w Rudniku nad Sanem

PROCEDURY I DZIAŁANIA W KIERUNKU ZAPOBIEGANIA NIEDOSTOSOWANIU SPOŁECZNEMU, PRZESTĘPCZOŚCI I AGRESJI WŚRÓD MŁODZIEŻY

Rudnik nad Sanem, wrzesień 2006

CELE DZIAŁAŃ

• Zwiększenie skuteczności oddziaływań szkoły w sytuacjach zagrożenia młodzieży przestępczością i demoralizacją
• Kształtowanie wśród uczniów odpowiedzialności oraz znajomości zasad bezpieczeństwa, znajomości przepisów prawa
• Kształtowanie wśród nauczycieli umiejętności prawidłowej oceny sytuacji zagrożenia
• Kształtowanie właściwych reakcji wychowawcy, nauczycieli i dyrektora  w sytuacjach trudnych
• Kształtowanie umiejętności prawidłowej oceny sytuacji trudnej
• Opracowanie procedur postępowania w działaniach przeciwko zjawiskom zagrożenia narkomanią, alkoholizmem, prostytucją
• Ustalenie zasad  współpracy szkoły z policją

DZIAŁANIA ZMIERZAJĄCE DO OSIĄGNIĘCIA CELÓW :

• Zapoznanie nauczycieli, pracowników szkoły, rodziców i uczniów   z procedurami
• Kontynuowanie współpracy z policją
• Rady szkoleniowe
• Wzajemna wymiana informacji o zagrożeniach i zdarzeniach występujących na terenie szkoły
• Spotkania młodzieży z przedstawicielami policji na tematy odpowiedzialności za popełnione czyny karalne, prawnych aspektów narkomanii, wychowania w trzeźwości, sposobów unikania zachowań ryzykownych itp.

PODSTAWA PRAWNA

Podstawowym aktem prawnym regulującym zasady postępowania policji z nieletnimi sprawcami czynów karalnych jest Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich.

Policja zgodnie z art. 37 ustawy, w wypadkach nie cierpiących zwłoki zbiera  i utrwala dowody czynów karalnych, w razie potrzeby dokonuje ujęcia nieletniego, a także wykonuje czynności zlecone przez sędziego rodzinnego.

Dokumentem wewnętrznym uściślającym te zasady jest Zarządzenie nr 15/97 Komendanta Głównego Policji z dnia 16 czerwca 1997 r. w sprawie form i metod działań policji w zakresie zapobiegania i zwalczania demoralizacji i przestępczości nieletnich.

Do podejmowania działań interwencyjnych w sytuacjach kryzysowych w szkole zobowiązuje Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu  z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem. W myśl tego dokumentu szkoły i placówki podejmują działania interwencyjne polegające na powiadomieniu rodziców i policji w sytuacjach kryzysowych, w szczególności, gdy dzieci i młodzież używają, posiadają lub rozprowadzają środki odurzające.

W rozporządzeniu §10 zobowiązuje szkoły i placówki do opracowania strategii działań wychowawczych i zapobiegawczych oraz interwencyjnych, wobec dzieci i młodzieży zagrożonej uzależnieniem.

Podstawę prawną do wprowadzenia procedur stanowią:

 1)     Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich /Dz. U. z 1982 r. Nr 35 poz.228 z p. zm. - tekst jednolity Dz. U z 2002 r. Nr 11 poz.109 z późn. zm. / oraz przepisy wykonawcze w związku z ustawą/.

2)     Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości
i przeciwdziałaniu alkoholizmowi /Dz. U. Nr 35, poz.230 z p. zm./.

3)     Ustawa z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii /Dz. U. z 2003 r. Nr 24, poz. 198/.

4)     Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji /Dz. U. Nr 30 poz. 179 z późn. zm./

5)     Zarządzenie Nr 15/97 Komendanta Głównego Policji z dnia 16 czerwca 1997 r.
w sprawie form i metod działań policji w zakresie zapobiegania i zwalczania demoralizacji i przestępczości nieletnich.

6)            Ustawa z dnia 7 września 1991r. o systemie oświaty /Dz. U. z 1996 r. Nr 67, poz. 329 z późn. zm./.

7)     Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i sportu z dnia 31 stycznia 2003 r.
w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem /Dz. U. Nr 26, poz.226/.

8)      Krajowy Program Zapobiegania Niedostosowaniu Społecznemu i Przestępczości wśród Dzieci i Młodzieży przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 13 stycznia 2004 r.

PROCEDURY POSTĘPOWANIA NAUCZYCIELI I INNYCH PRACOWNIKÓW SZKOŁY W SYTUACJACH ZAGROŻENIA MŁODZIEŻY
W przypadku uzyskania informacji, że uczeń używa alkoholu lub innych środków w celu wprowadzenia się w stan odurzenia, uprawia nierząd, bądź przejawia inne zachowania świadczące o demoralizacji,[1] każdy nauczyciel powinien podjąć następujące kroki:

1. Przekazać uzyskaną informację wychowawcy klasy.

2. Wychowawca informuje o fakcie dyrektora szkoły.

3. Wychowawca wzywa do szkoły rodziców (prawnych opiekunów) ucznia i przekazuje im uzyskaną informację. Przeprowadza rozmowę z rodzicami oraz z uczniem, w ich obecności. W przypadku potwierdzenia informacji, zobowiązuje ucznia do zaniechania negatywnego postępowania, rodziców zaś bezwzględnie do szczególnego nadzoru nad dzieckiem. W toku interwencji profilaktycznej może zaproponować rodzicom skierowanie dziecka do specjalistycznej placówki i udział dziecka w programie terapeutycznym.

4. Jeżeli rodzice odmawiają współpracy lub nie stawiają się do szkoły, a nadal
z wiarygodnych źródeł napływają informacje o przejawach demoralizacji ich dziecka, dyrektor szkoły pisemnie powiadamia o zaistniałej sytuacji policję (specjalistę ds. nieletnich) lub sąd rodzinny.

 5. Podobnie w sytuacji, gdy szkoła wykorzysta wszystkie dostępne jej środki oddziaływań wychowawczych, (rozmowa z rodzicami, ostrzeżenie ucznia, spotkania z psychologiem, itp.), a ich zastosowanie nie przynosi oczekiwanych rezultatów, dyrektor szkoły powiadamia sąd rodzinny lub policję. Dalszy tok postępowania leży w kompetencji tych instytucji.

 6. W przypadku uzyskania informacji o popełnieniu przez ucznia, który ukończył 17 lat, przestępstwa ściganego z urzędu lub jego udziału w działalności grup przestępczych, zgodnie z art. 304 § 2 kodeksu postępowania karnego, dyrektor szkoły jako przedstawiciel instytucji jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić o tym prokuratora lub policję.

W przypadku, gdy nauczyciel (inny pracownik szkoły) zauważy, że uczeń pali papierosy
 

Powinien poinformować o tym wychowawcę klasy.

Wychowawca wzywa do szkoły rodziców (prawnych opiekunów) ucznia i przekazuje im informację o fakcie palenia papierosów przez dziecko. Rozmowa odbywa się w obecności dyrektora szkoły. Rodzic zobowiązuje się do szczególnego nadzoru nad dzieckiem.

Wychowawca przeprowadza rozmowę profilaktyczno - ostrzegawczą z uczniem.

Uczeń zobowiązuje się do niepalenia papierosów.

 W przypadku, gdy nauczyciel podejrzewa, że na terenie szkoły znajduje się uczeń będący pod wpływem alkoholu lub narkotyków powinien podjąć następujące kroki:

Powiadamia o swoich przypuszczeniach wychowawcę klasy.

Odizolowuje ucznia od reszty klasy, ale ze względów bezpieczeństwa nie pozostawia go samego; stwarza warunki, w których nie będzie zagrożone jego życie ani zdrowie.

W przypadku, gdy uczeń swoim zachowaniem i stanem zdrowia stwarza zagrożenie dla swego życia lub zdrowia innych osób, nauczyciel wzywa lekarza w celu stwierdzenia stanu trzeźwości i udzielenia pomocy medycznej.

Zawiadamia o tym fakcie dyrektora szkoły.

Powiadamia telefonicznie rodziców i zobowiązuje ich do odebrania dziecka ze szkoły.

Gdy rodzice odmawiają przyjścia do szkoły bądź kontakt z nimi jest niemożliwy, albo zachowanie nieletniego przed przybyciem rodziców daje powody do interwencji policji, dyrektor szkoły zawiadamia najbliższą jednostkę policji.

W przypadku stwierdzenia stanu nietrzeźwości[2], policja ma możliwość przewiezienia ucznia do izby wytrzeźwień, albo do policyjnych pomieszczeń dla osób zatrzymanych - na czas niezbędny do wytrzeźwienia (maksymalnie do 24 godzin). O fakcie umieszczenia zawiadamia się rodziców/opiekunów oraz sąd rodzinny, jeśli uczeń nie ukończył 18 lat.

W porozumieniu z policją – specjalistą ds. nieletnich szkoła uzgadnia sposób dalszego postępowania wobec ucznia bądź jego rodziców.

Spożywanie alkoholu na terenie szkoły przez ucznia, który ukończył 17 lat, stanowi wykroczenie z art. 43 ust. 1  Ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Należy o tym fakcie powiadomić policję. Dalszy tok postępowania leży w kompetencji tej instytucji.

W przypadku, gdy nauczyciel znajduje na terenie szkoły substancję przypominającą wyglądem narkotyk powinien podjąć następujące kroki:

Nauczyciel zachowując środki ostrożności zabezpiecza substancję przed dostępem do niej osób niepowołanych oraz ewentualnym jej zniszczeniem do czasu przyjazdu policji, próbuje (o ile to jest możliwe w zakresie działań pedagogicznych) ustalić, do kogo znaleziona substancja należy.

Powiadamia o zaistniałym zdarzeniu dyrektora szkoły  i wzywa policję.

Po przyjeździe policji niezwłocznie przekazuje zabezpieczoną substancję i przekazuje informacje dotyczące szczegółów zdarzenia.

 W przypadku, gdy nauczyciel podejrzewa, że uczeń posiada przy sobie substancję przypominającą narkotyk, powinien podjąć następujące kroki:

Nauczyciel w obecności innej osoby (wychowawca, dyrektor, itp.) ma prawo żądać, aby uczeń przekazał mu tę substancję, pokazał zawartość torby szkolnej oraz kieszeni (we własnej odzieży), ew. innych przedmiotów budzących podejrzenie, co do ich związku z poszukiwaną substancją. Nauczyciel nie ma prawa samodzielnie wykonać czynności przeszukania odzieży ani teczki ucznia - jest to czynność zastrzeżona wyłącznie dla policji.

O swoich spostrzeżeniach powiadamia dyrektora szkoły oraz rodziców/opiekunów ucznia i wzywa ich do natychmiastowego stawiennictwa.

W przypadku, gdy uczeń, mimo wezwania, odmawia przekazania nauczycielowi substancji i pokazania zawartości teczki, dyrektor szkoły wzywa policję, która przeszukuje odzież i przedmioty należące do ucznia oraz zabezpiecza znalezioną substancję i zabiera ją do ekspertyzy.

Jeżeli uczeń wyda substancję dobrowolnie, nauczyciel, po odpowiednim zabezpieczeniu, zobowiązany jest bezzwłocznie przekazać ją do jednostki policji. Wcześniej próbuje ustalić, w jaki sposób i od kogo, uczeń nabył substancję. Całe zdarzenie nauczyciel dokumentuje, sporządzając możliwie dokładną notatkę z ustaleń wraz ze swoimi spostrzeżeniami.

UWAGA: Zgodnie z przepisami ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii –

w Polsce karalne jest:

• Posiadanie każdej ilości środków odurzających lub substancji psychotropowych;
• Wprowadzanie do obrotu środków odurzających;
• Udzielanie innej osobie, ułatwianie lub umożliwianie ich użycia oraz nakłanianie do użycia;
• Wytwarzanie i przetwarzanie środków odurzających.

Każde z wymienionych zachowań jest czynem karalnym w rozumieniu przepisów ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich, jeśli sprawcą jest uczeń, który ukończył 13 lat a nie ukończył 17 lat.

Z przestępstwem mamy do czynienia, jeżeli któryś z wymienionych czynów popełni uczeń, po ukończeniu 17 lat. W takiej sytuacji mają zastosowanie przepisy ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego.

Jeżeli przestępstwo ma miejsce na terenie szkoły, należy wezwać policję.

W każdym przypadku popełnienia czynu karalnego przez ucznia, który nie ukończył 17 lat należy zawiadomić policję lub sąd rodzinny, a w przypadku popełnienia przestępstwa przez ucznia, który ukończył 17 rok życia prokuratora lub policję (art. 4 Upn i art. 304 Kpk).
Procedura postępowania nauczycieli na wypadek ujawnienia agresji.

Nauczyciel, którzy zauważy zachowanie agresywne ucznia lub zostanie o nim poinformowany zgłasza ten fakt wychowawcy klasy.

Wychowawca przeprowadza rozmowę z uczniem mającą na celu wyjaśnienie okoliczności zdarzenia.

W przypadkach, gdy agresja jest skierowana na przedmioty, które w jej wyniku uległy zniszczeniu, wychowawca wraz z uczniem ustala, w jaki sposób uczeń może naprawić (zminimalizować) efekty swojego działania. Informuje dyrektora szkoły i rodziców.

W przypadku, gdy agresja skierowana jest przeciwko drugiemu człowiekowi wychowawca przeprowadza rozmowę ze sprawcą i ofiarą w celu ustalenia okoliczności zdarzenia, ustala wraz ze sprawcą formę zadośćuczynienia.

W poważnych przypadkach obowiązują procedury postępowania obowiązujące w przypadku uzyskania informacji o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu lub przestępstwa ściganego na wniosek poszkodowanego.

Postępowanie wobec ucznia – sprawcy czynu karalnego lub przestępstwa:

• niezwłoczne powiadomienie dyrektora szkoły,
• ustalenie okoliczności czynu i ewentualnych świadków zdarzenia,
• przekazanie sprawcy (o ile jest znany i przebywa na terenie szkoły) dyrektorowi szkoły, lub innemu nauczycielowi pod opiekę,
• powiadomienie rodziców ucznia - sprawcy,
• niezwłoczne powiadomienie policji w przypadku gdy sprawa jest poważna (rozbój, uszkodzenie ciała, itp.) lub sprawca nie jest uczniem szkoły i jego tożsamość nie jest nikomu znana,
• zabezpieczenie ewentualnych dowodów przestępstwa, lub przedmiotów pochodzących z przestępstwa i przekazanie ich policji (np. sprawca rozboju na terenie szkoły używa noża i uciekając porzuca go lub porzuca jakiś przedmiot pochodzący z kradzieży).

KATEGORIE PRZESTĘPSTW Z KODEKSU KARNEGO ŚCIGANE Z URZĘDU:

Udział w bójce lub pobiciu

Doprowadzenie małoletniego poniżej 15 lat do obcowania płciowego lub poddania się innej czynności seksualnej

Znęcanie się

Wywieranie wpływu na świadka w celu skłonienia do cofnięcia skarg lub wpłynięcia na złożone zeznania

Podrabianie dokumentów

Kradzież

Kradzież z włamaniem

Rozbój

Przywłaszczenie

Oszustwo

 Postępowanie nauczyciela wobec ucznia, który stał się ofiarą czynu karalnego:

• udzielenia pierwszej pomocy (przedmedycznej), bądź zapewnienia jej udzielenia poprzez wezwanie lekarza w przypadku kiedy ofiara doznała obrażeń,
• niezwłoczne powiadomienie dyrektora szkoły
• powiadomienie rodziców ucznia,
• niezwłoczne wezwanie policji w przypadku, kiedy istnieje konieczność profesjonalnego zabezpieczenia śladów przestępstwa, ustalenia okoliczności i ewentualnych świadków zdarzenia.

 W przypadku znalezienia na terenie szkoły broni, materiałów wybuchowych, innych niebezpiecznych substancji lub przedmiotów, należy zapewnić bezpieczeństwo przebywającym na terenie szkoły osobom, uniemożliwić dostęp osób postronnych do tych przedmiotów i wezwać policję - tel. 997 lub 112. powiadomić dyrektora szkoły, który przeprowadza ewakuację i powiadamia odpowiednie służby w przypadku nieobecności dyrektora nauczyciel prowadzący zajęcia podejmuje działania leżące w gestii dyrektora.
Zasady usprawiedliwiania nieobecności uczniów oraz egzekwowania systematycznego uczęszczania na zajęcia szkolne.

Bezwzględnie wszystkim nieobecnym na zajęciach uczniom odnotowuje się nieobecność w dzienniku.

Uczniom uczestniczącym w zawodach sportowych, bądź konkursach przedmiotowych  odbywających się w czasie zajęć lekcyjnych nie zaznacza się nieobecności, lecz wpisuje się odpowiednio informację „zawody”, „konkurs” (wpisu dokonuje wychowawca klasy na podstawie informacji od nauczyciela odpowiadającego za organizację zawodów sportowych, konkursów przedmiotowych).

Na pierwszym organizacyjnym zebraniu z rodzicami należy przedstawić założenia programu przeciwdziałania wagarom oraz sporządzić listę obecności rodziców uczestniczących w zebraniu. Rodzice składają wzór podpisu, który widniał będzie pod usprawiedliwieniem.

Wychowawca ustala z rodzicami sposoby kontaktowania się ze szkołą.

Wychowawca po upływie 1 tygodnia od zakończenia nieobecności ucznia godziny nieusprawiedliwione oznacza „N”.

Rodzic jest zobowiązany ściśle współpracować z wychowawcą w celu kontroli frekwencji ucznia.

Jeżeli uczeń  chce się zwolnić z ostatnich lekcji w danym dniu jest zobowiązany do przedłożenia  pisemnej informacji od rodzica  potwierdzającej fakt zwolnienia z podaniem jego przyczyny.

Wychowawca ma obowiązek przekazywania informacji o nieusprawiedliwionych nieobecnościach uczniów informując telefonicznie rodziców ucznia.

Wychowawca na bieżąco podlicza frekwencję i uzupełnia miesięczne zestawienie nieobecności uczniów w dzienniku. Do 10 dnia każdego miesiąca musi być wypełniona tabela w dzienniku dotycząca frekwencji uczniów z poprzedniego miesiąca.

Do 10 każdego miesiąca wychowawca dokonuje odpowiednich wpisów w Księdze Wyróżnień i Kar.

Metody współpracy szkoły z policją

W ramach długofalowej pracy profilaktyczno – wychowawczej szkoła i policja utrzymują stałą, bieżącą współpracę w zakresie profilaktyki zagrożeń.

Koordynatorami współpracy jest szkolny koordynator ds. bezpieczeństwa oraz specjalista ds. nieletnich i patologii jednostki policji.

Pracownicy szkoły wyznaczeni do współpracy z policją i przedstawiciele policji powinni wspólnie ustalić wzajemnie zasady kontaktu, by móc na bieżąco wymieniać informacje i rozwiązywać problemy związane
z bezpieczeństwem i dobrem uczniów.

 W ramach współpracy policji ze szkołą organizuje się:

• spotkania nauczycieli i dyrektora szkoły z zaproszonymi specjalistami ds. nieletnich i patologii, podejmujące tematykę zagrożeń przestępczością oraz demoralizacją dzieci i młodzieży w środowisku lokalnym,
• spotkania tematyczne  młodzieży szkolnej z udziałem policjantów m.in. na temat odpowiedzialności nieletnich za popełniane czyny karalne, prawnych aspektów narkomanii, wychowania w trzeźwości itp.,
• informowanie policji o zdarzeniach na terenie szkoły wypełniających znamiona przestępstwa, stanowiących zagrożenie dla życia i zdrowia uczniów oraz przejawach demoralizacji dzieci i młodzieży,
• udzielanie przez policję pomocy szkole w rozwiązywaniu trudnych, mogących mieć podłoże przestępcze problemów, które zaistniały na terenie szkoły,
• wspólny – szkoły i policji - udział w lokalnych programach profilaktycznych związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom oraz zapobieganiem demoralizacji i przestępczości nieletnich.

UWAGA:

Policja powinna być wzywana do szkoły w sytuacjach, o których mowa w „Procedurach” albo gdy wyczerpane zostaną środki możliwe do zastosowania przez szkołę w określonej sytuacji, w których obecność policji jest konieczna.

Każda, dotycząca uczniów wizyta policjanta w szkole, powinna być wcześniej zasygnalizowana dyrektorowi lub uzgodniona z innym pracownikiem szkoły.

Metoda szkolnej interwencji profilaktycznej.

Do rozwiązywania problemów wychowawczych, takich jak: wagary, spóźnienia na lekcje, bójki, przemoc, konflikty z prawem, stosuje się metodę interwencji profilaktycznej. Składowe elementy interwencji:

a) Diagnoza

b) Porada

c) Kontrakt

d) Monitoring

a) Diagnoza (ocena) - określenie skali zachodzących zjawisk patologicznych na podstawie faktów, uzyskanych informacji, przeprowadzonych wywiadów itp. w celu zaplanowania adekwatnych działań wobec ucznia ( przeprowadza wychowawca).

b) Porada - umiejętnie przeprowadzona rozmowa z uczniem, podczas której dochodzi do:
     - przypomnienia wyraźnego stanowiska szkoły zabraniającego uczniom np. picia alkoholu, palenia papierosów, używania innych środków odurzających, wagarowania itp.,
     - uświadomienie uczniowi wymiaru konsekwencji dla zdrowia a nawet życia
w przypadku dalszego zażywania środków odurzających,
     - przypomnienie uczniowi przepisów statutu szkoły w przypadku: spóźnień, wagarów, kradzieży itp.,
     - poinformowanie ucznia o konieczności powiadomienia o zaistniałej sytuacji rodziców (opiekunów prawnych) ( przeprowadza wychowawca),

c) Kontrakt - główne narzędzie motywujące ucznia do zmiany zachowania. Opracowuje go wychowawca we współpracy z rodzicami, a następnie przedstawia uczniowi.
Uczeń ma prawo do negocjowania zawartych w nim ustaleń.
Kontrakt podpisywany jest przez wychowawcę, rodziców i ucznia.

Powinien zawierać następujące elementy:
     - zobowiązanie ucznia, np. do przestrzegania regulaminów szkolnych,
     - zasady zachowania się w szkole i poza nią

    - konsekwencje związane z nieprzestrzeganiem ustaleń kontraktu,

d) Monitoring - kontrolowanie realizacji postanowień zawartych w kontrakcie, który bez stałej wymiany informacji między domem a szkołą nie spełni swej funkcji

( prowadzi wychowawca we współpracy z rodzicami).

SPODZIEWANE EFEKTY DZIAŁAŃ DLA :

NAUCZYCIELA : potrafi adekwatnie do sytuacji zareagować na zachowania agresywne, świadczące o demoralizacji, mające znamiona przestępstwa.

UCZNIA : jest świadomy podejmowanych przez szkołę kroków w przypadku jego zachowań ryzykownych, przestępczych i agresywnych.

RODZICÓW : potrafią wspierać szkolę w działaniach zapobiegawczych demoralizacji, uzależnieniom, przestępczości i agresji.

[1] Naruszanie zasad współżycia społecznego, popełnienie czynu zabronionego, systematyczne uchylanie się od obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki, włóczęgostwo, udział w działalności grup przestępczych –  art.4 §1 ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich

[2] Stężenie we krwi powyżej 0,5 ‰ alkoholu lub w wydychanym powietrzu powyżej 0,25 mg alkoholu w 1 dm3